Ze względu na bardzo wysokie, a ponadto stale zwiększające się koszty zatrudnienia w naszym kraju, pracowników na umowę o pracę, coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na powierzanie określonych zadań osobom z zewnątrz, podpisując z nimi tak zwane umowy śmieciowe, które nie wiążą się z tak wysokimi, dodatkowymi kosztami pracodawcy, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych umów o pracę. Jednym z przykładów tego rodzaju kontraktu cywilnoprawnego, jest umowa o dzieło, którą strony zawierają w sytuacji, gdy wykonywane działania mają doprowadzić do osiągnięcia określonych efektów, mających charakter materialny bądź niematerialny, jak na przykład wykonanie projektu architektonicznego lub budowlanego, utworzenie strony internetowej lub programu komputerowego. Rozliczenie umowy o dzieło polega na wypłaceniu przez zamawiającego wynagrodzenia, który stanowi przychód dla wykonawcy, podlegający opodatkowaniu. Wysokość odprowadzanych składek do urzędu skarbowego jest w tym przypadku ściśle regulowana ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rozliczenie umowy o dzieło jest zależne od kilku aspektów, do których zalicza się między innymi wartość zlecenia, a także status przedsiębiorstwa, będącego zamawiającym. W przypadku gdy jest on firmą bądź jednostką organizacyjną, wówczas uzyskany przychód jest traktowany jako wpływ z działań wykonywanych osobiście, co wynika z artykułu trzynastego, punktu ósmego, wspomnianej wcześniej ustawy.
Za rozliczenie umowy o dzieło jest odpowiedzialny zamawiający, który odpowiada za pobranie z umownej kwoty oraz odprowadzenie na wskazany rachunek urzędu skarbowego odpowiedniej wartości podatku od przychodu. Wielkość wpłacanych środków jest zmienna i zależy od wysokości wynagrodzenia. W niektórych przypadkach będzie to zaliczka na podatek dochodowy, której wartość oblicza się zgodnie z artykułem czterdziestym pierwszym, ustęp pierwszy ustawy o podatku dochodowym, natomiast w pozostałych sytuacjach zleceniodawca będzie musiał odprowadzić zryczałtowany podatek dochodowy, którego wartość wynika z artykułu trzydziestego, ustępu pierwszego, punktu piątego, wspomnianej wcześniej ustawy.
Rozliczenie umowy o dzieło ma inny charakter, w sytuacji gdy wykonawca prowadzi własną działalność gospodarczą. Wówczas składa on specjalne oświadczenie, w którym informuje, iż wykonywane usługi są częścią prowadzonej przez niego firmy i podlegają w ramach jej działania opodatkowaniu. W takiej sytuacji zamawiający nie jest zobowiązany do odprowadzania do urzędu skarbowego podatku dochodowego oraz zryczałtowanego podatku.
Istnieją również przypadki, gdy rozliczenie umowy o dzieło, sprawia że ani zamawiający, ani wykonawca nie są zobowiązani do odprowadzania składek do urzędu skarbowego. Sytuacja taka ma miejsce, gdy wynagrodzenie należne za wykonanie zlecenia nie przekracza dwustu złotych. W innych przypadkach jedna ze stron jest zobowiązana do zapłaty podatku w wysokości osiemnastu procent od dochodu.
Rozliczenie umowy o dzieło wymaga również od zamawiającego, dostarczenia wykonawcy oraz urzędowi skarbowemu, w którym rozlicza się osoba wykonująca zlecenie, dokumentu PIT-11, który musi przekazać do ostatniego dnia lutego, następnego roku podatkowego.
Wykonawca jest wówczas zobowiązany do zamieszczenia otrzymanych kwot w swoim zeznaniu rocznym, które stanowią przychód z wykonywanej osobiście działalności.
Jak już wcześniej wspomniano, rozliczenie umowy o dzieło może wiązać się z koniecznością zapłacenia zryczałtowanego podatku dochodowego, która ma miejsce w przypadku, gdy wartość umowy nie przekracza dwustu złotych. Zamawiający pobiera wówczas osiemnaście procent z wynagrodzenia wykonawcy i przekazuje na konto urzędu skarbowego. Przychód nie jest w takiej sytuacji pomniejszany o koszt jego uzyskania, a odprowadzonego podatku wykonawca dzieła nie jest zobowiązany wykazywać w swoim rocznym zeznaniu podatkowym. Wiąże się to ponadto z tym, iż zamawiający nie musi przekazywać realizatorowi zlecenia oraz urzędowi skarbowemu dokumentu PIT-11.
Rozliczenie umowy o dzieło wygląda nieco inaczej, w sytuacji gdy jest ona zawierana pomiędzy dwoma osobami fizycznymi, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Przychód jest wówczas traktowany jako wpływ z innych źródeł, co określa artykuł dziesiąty oraz dwunasty ustawy o podatku dochodowym. W takiej sytuacji żadna ze stron nie jest zobowiązana do odprowadzania podatku, dochód jest bowiem rozliczany przez wykonawcę w zeznaniu rocznym .
Rozliczenie umowy o dzieło w przypadku wykonawców, którzy uzyskują przychody z innych źródeł, może opierać się na samodzielnym uiszczaniu przez nich comiesięcznych składek, zwanych zaliczkami na PIT. Płatności dokonuje się na rachunek bankowy urzędu skarbowego, w którym rozlicza się wykonawca, do dwudziestego dnia każdego miesiąca.
Rozliczenie umowy o dzieło jest zatem ściśle uzależnione od tego kto zawiera umowę. Istotne znaczenie ma przede wszystkim wartość porozumienia, a także status zamawiającego, którym może być zarówno osoba fizyczna, jak i firma.
