Umowy cywilnoprawne to popularny rodzaj umów, które mogą związać pracodawcę i pracownika. Są one znacznie częściej stosowane niż umowy o pracę, regulowane przez Kodeks Pracy. Umowy cywilnoprawne są regulowane przez Kodeks Cywilny i należy do nich popularna umowa-zlecenie oraz umowa o dzieło. Nie są to umowy o pracę. Istnieje mylne przekonanie, że umowy cywilnoprawne są niekorzystne dla pracownika, jednak zależy to choćby od czasu zatrudnienia czy charakteru wykonywanych zajęć. Mimo wszystko, w języku potocznym nadal są nazywane „śmieciówkami” i wiele osób ich unika. Warto poznać rodzaje umów cywilnoprawnych oraz to, co je wyróżnia.
Umowa – zlecenie
Umowa – zlecenie jest w Polsce bardzo popularną formą zatrudnienia, regulowaną przez art. 734-751 Kodeksu Cywilnego. Wykorzystują ją pracodawcy, którym zależy na wykonaniu określonych w umowie czynności w danym czasie – może być to umowa jedynie czasowa, a okresy jej trwania są naprawdę różne. W ramach umowy-zlecenia zleceniodawca zobowiązuje się wykonywać pewne czynności na rzecz zleceniodawcy. Obie strony muszą dokładnie ustalić zakres czynności, czas ich trwania czy środki, które będą wykorzystywane przy realizacji zlecenia oraz stawkę, którą otrzyma zleceniobiorca. Ważne jest szczególnie to, że w świetle tej umowy zleceniobiorca nie bierze odpowiedzialności za finalny efekt zlecenia. Jeśli takiego zapisu zabraknie to zleceniodawca nie może przekazać zlecenia innej osobie. Od dnia 1 stycznia 2017 roku obowiązuje minimalna stawka godzinowa za umowę – zlecenie – jest to w 2019 roku dokładnie 14,70 złotych. Umowa zlecenie nie może więc obejmować niższej stawki godzinowej, jednocześnie strony mogą ustalić kwotę do wypłaty za wykonanie całego zlecenia, bez podziału na godziny.
Praw i obowiązki przyjmujących zlecenie
Umowa- zlecenie bardzo często traktowana jest jako zamiennik umowy o pracę. Teoretycznie wiąże się to z niższymi kosztami dla pracodawców, jednak obecnie coraz częściej okazuje się, że nie jest tak do końca. Umowa-zlecenie może zostać zawarta właściwie w dowolnej formie. Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych obowiązków w terminie. Jeśli nie wykona zlecenia, może ponieść odpowiedzialność za szkodę, jaką z tego powodu poniósł zleceniodawca. Jeżeli zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zadania osoby trzeciej, aż do końca trwania umowy ponosi odpowiedzialność za stan zlecenia i ewentualne straty, które mógłby z tego powodu ponosić zleceniodawca. Obie strony mogą wypowiedzieć umowę-zlecenie w dowolnym terminie, bez względu na czas jej trwania, a takie wypowiedzenie ma charakter natychmiastowy. Jeśli zleceniobiorca nie posiada ubezpieczenia z tytułu wykonywania innych umów, to zleceniodawca jest zobowiązywany na pokrycie składek społecznych, zdrowotnych i wypadkowych.
Umowa o dzieło
Kolejną umową cywilnoprawną jest umowa o dzieło, nazywana bardzo często jako „umową rezultatu”. Regulują ją art. 627 – 646 Kodeksu Cywilnego. Tego typu umowa zawierana jest pomiędzy zlecającym dzieło, a jego wykonawcą. Jak sama nazwa wskazuje, tego typu umowa zawierana jest właśnie w celu wykonania konkretnego dzieła, które powinno być dokładnie określone w umowie i mieć charakter przynajmniej częściowo materialny. Znacznie mniejsze znaczenie od efektu pracy ma czas i okoliczności jej wykonania, przyjmujące charakter drugorzędny. Umowa o dzieło zawsze jest odpłatna – wynika z tego, że osoba wykonująca umowę musi zostać wynagrodzona. Oczywiście stawka za wykonane dzieło powinna zostać zawarta w umowie. W większości przypadków, wykonawca może powierzyć wykonanie dzieła innej osobie, chyba że zapisy zawarte w umowie to wykluczają. Warto dodać, że umowy o dzieło nie obowiązują przepisy dotyczące minimalnej stawki godzinowej. Strony zawierające taką umowę, umawiają się bowiem na określone wynagrodzenie, wypłacane po wykonaniu dzieła. Umowę o dzieło można wypowiedzieć trudniej niż zwykłą umowę-zlecenie, zwykle taka umowa określa konkretne warunki wypowiedzenia. Mogą one dotyczyć chociażby sytuacji, gdy osoba odpowiedzialna za wykonanie dzieła nie wywiązuje się ze swoich obowiązków lub wykona dzieło w sposób niewłaściwy.
Umowa o dzieło a opłacanie składek
W przeciwieństwie do umowy-zlecenia, umowa o dzieło nie powoduje konieczności odprowadzania żadnych składek. Nie ma więc składek na ubezpieczenie zdrowotne czy społeczne. Pracodawcy nie mają jednak prawa zastępować umowami cywilnoprawnymi umów o pracę – jest to postępowanie niezgodne z obowiązującymi przepisami. Zazwyczaj na umowę o dzieło decydują się osoby, które zajmują się wykonywaniem jedynie dzieł, ale nie jest to ich stałe źródło utrzymania i jednocześnie posiadają umowę o pracę lub umowę-zlecenie, od których odprowadzane są składki. Nie ma żadnych przepisów, które regulują ilość posiadanych umów o dzieło – każdy może zawierać ich dowolną ilość, w każdej chwili. Dla stron ważne jest jedynie to, by dzieło zostało terminowo wykonane, zgodnie z wytycznymi umowy. Na każde kolejne dzieło strony mogą zawierać kolejną umowę tego typu.
