W pracy najbardziej wyczekiwane dni, to te w których do pracy iść nie trzeba – z tego powodu najbardziej wyczekiwanym okresem jest czas urlopu. Urlop wypoczynkowy jest przywilejem, prawem, a jednocześnie obowiązkiem każdego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę pracownika. Wypoczęty pracownik to bardziej efektywny pracownik. Zgodnie z kodeksem pracy mianem urlopu wypoczynkowego określa się coroczny, rozliczany w ciągu roku kalendarzowego, nieprzerwany, płatny urlop. Termin urlopu wypoczynkowego ustalany jest w porozumieniu z pracodawcą, tak aby zaplanowana nieobecność pracownika umożliwiała prawidłowe funkcjonowanie zakładu pracy.
Wymiar urlopu wypoczynkowego naliczany jest w oparciu o całkowity staż pracy u obecnego i poprzednich pracodawców, niezależnie od czas trwania przerw pomiędzy kolejnymi okresami zatrudnienia, oraz okres nauki.
Pracownikowi corocznie przysługuję urlop wypoczynkowy w wymiarze:
– 20 dni – przy zdobytym stażu pracy poniżej 10 lat,
– 26 dni – gdy okres zatrudnienia wynosi ponad 10 lat.
Niezależnie od wymiaru etatu na którym zatrudniony jest pracownik, dzień urlopowy zawsze wyliczany jest jako 8 godzin.
Szczególną rolę w naliczaniu urlopu wypoczynkowego pełni zdobyte wykształcenie, ukończona szkoła. Określając wymiar urlopu wypoczynkowego, do stażu pracy nalicza się odpowiednio:
– okres równy trwaniu czasu nauki w danej jednostce (nie więcej niż 3 lata) dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej,
– okres trwania nauki (nie więcej niż 5 lat) dla absolwentów średniej szkoły zawodowej,
– jeśli następuje kontynuacja nauki w zawodowej szkole średniej po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej wtedy przyjmuję się 5 lat,
– 4 lata – dla absolwentów po średniej szkole ogólnokształcącej,
– 6 lat – po ukończeniu szkoły policealnej,
– dla pracowników posiadających wykształcenie wyższe (ukończona szkoła wyższa), do stażu pracy wlicza się 8 lat.
Należy pamiętać, że wyliczając staż pracy do celów urlopu wypoczynkowego, okresy nauki nie ulegają sumowaniu. Podobnie sytuacja wygląda, gdy pracownik pracował w czasie nauki, w takich sytuacjach wybiera się wariant korzystniejszy dla pracownika. Jako wariant korzystniejszy rozumie się dłuższy staż pracy z punktu naliczania urlopu wypoczynkowego.
Bardziej skomplikowanie wygląda sprawa z urlopem wypoczynkowym:
– w pierwszym roku pracy,
– po raz pierwszy w danym roku,
– przy zmianie pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego,
– gdy umowa została zawarta na okres krótszy niż 12 miesięcy, w danym roku kalendarzowym.
W wymienionych sytuacjach naliczanie urlopu wypoczynkowego następuję za każdy przepracowany miesiąc w wymiarze 1/12 całkowitego wymiaru urlopu, który przysługiwałby po przepracowaniu pełnego roku.
Przykładowe naliczanie urlopu wypoczynkowego:
Przykład 1.
Młody człowiek po ukończeniu studiów wyższych rozpoczyna swoją pierwszą pracę w dniu 1 października w oparciu o umowę o pracę na okres próbny, wynoszący 3 miesiące.
Staż pracy pracownika wynosi 8 lat – za okres studiów na uczelni wyższej, co daję 20 dni urlopu w ciągu całego roku zatrudnienia.
1 listopada pracownik ma wypracowane prawo do 1/12 rocznego wymiaru urlopu, czyli 1/12 * 20 dni co daje 1,67 dnia urlopu, przysługujące dni urlopu zaokrągla się do góry, dzięki czemu w listopadzie pracownik ma 2 dni pełnopłatnego urlopu.
Podpisując umowę na okres 3 miesięcy możemy założyć, że w tym okresie naliczone zostanie nam 5 dni urlopu wypoczynkowego, ponieważ 3/12 * 20 dni = 5 dni.
Pracodawca może zezwolić na wykorzystanie tych dni, bez konieczności przepracowania całego okresu umowy.
Przykład 2.
Pracownik zatrudniony jest na pół etatu w oparciu o umowę o pracę, czyli ma do przepracowania 20 godzin tygodniowo. Przy umowie na niepełny etat, również wymiar urlopu jest niepełny, stąd przy umowie na pół etatu naliczona została połowa okresu urlopowego. Ze względu na krótki staż pracy pracownik ma prawo tylko do 10 dni urlopu wypoczynkowego. Warto tutaj zauważyć, że pomimo naliczonych 10 dni, są to dni pracy w trybie 8-godzinnym, czyli 80 godzin urlopu. Pracując po 4 godziny dziennie pracownik stale posiada 20 dni urlopu w swoich dniach roboczych.
Mając umowę obejmującą cały rok pracownik od stycznia może wykorzystywać przysługujące mu dni wolne. Jednak co w sytuacji, gdy z końcem czerwca pracownik złoży wypowiedzenie umowy z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia? Zaleca się, aby pracodawca przekazał pracownikowi informację o aktualnym stanie naliczonego okresu wypowiedzenia. Przy zakończeniu współpracy z końcem lipca wygląda to następująco: 7/12 *20 dni to 12 dni (czyli 96 godzin). Pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym w tym roku przez 16 dni, co ma jest równoważne 64 godzinom. Pozostały do wykorzystania 32 godzin (8 dni pracy na pół etatu lub 4 dni pełnego urlopu). Pracownik decyduje się na wykorzystanie dni w czasie okresu wypowiedzenia, co w praktyce wiąże się z zakończeniem pracy w okolicach 20 lipca.
Korzystając z przykładu drugiego warto zwrócić uwagę na zagadnienie naliczonego urlopu wypoczynkowego, który nie został wykorzystany przed ukończeniem stosunku pracy.
Niezależnie czy zakończenie współpracy nastąpiło z powodu ukończenia terminu określonego w umowie, czy z wypowiedzenia umowy przez pracownika lub pracodawcę, konieczne jest rozliczenie się z przysługującego wymiaru urlopu wypoczynkowego, który nie został wykorzystany przez pracownika. Za każdy taki dzień pracodawca zobowiązany jest do wypłacenia pracownikowi ekwiwalentu finansowego w wysokości odpowiadającej stawce za dzień pracy pomnożony przez ilość niewykorzystanych dni urlopowych.
Informacja o naliczonym urlopie wypoczynkowym, w tym ilości dni wykorzystanych oraz za które wypłacony został ekwiwalent powinna znaleźć się w świadectwie pracy pracownika.
